Đầu tư vào các cơ quan truyền thông đa phương tiện quan trọng
Điều 16 dự thảo luật báo chí quy định cơ quan báo chí đa phương tiện chính là cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí và có cơ quan báo chí trực thuộc; có cơ chế tài chính đặc biệt. Nhiều đại biểu góp ý về những quy định liên quan đến cơ quan báo chí đa phương tiện chính, cho rằng, báo chí cách mạng Việt Nam luôn gắn liền với sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trong thời gian gần đây, các cơ quan báo chí chủ yếu là cơ quan truyền thông cực kỳ quan trọng, tuyên truyền về chủ trương, chính sách của Đảng cũng như chính sách pháp luật của Nhà nước; Định hướng, lãnh đạo dư luận, góp phần định hướng thông tin…
Với kinh phí và quảng cáo giảm, báo chí truyền thống đang gặp khó khăn về tài chính nên nhà nước phải tiếp tục đầu tư cho các cơ quan báo chí, đặc biệt là các cơ quan truyền thông đa phương tiện chủ yếu để bảo đảm báo chí thực hiện tốt chức năng hướng dẫn, dẫn dắt dư luận, truyền tải chính sách và đề cao tôn chỉ, mục tiêu của báo chí cách mạng. Ngoài ra, cũng có ý kiến cho rằng cần bổ sung những hướng dẫn riêng cho các cơ quan truyền thông đa phương tiện trọng điểm nhằm tạo điều kiện cho các đơn vị này phát triển mạnh mẽ.
Bình luận về dự thảo sửa đổi, đại biểu Trần Thị Thu Đông (Đoàn Cà Mau) cho rằng, thiếu tiêu chí cụ thể để xác định thế nào là cơ quan báo chí, truyền thông quan trọng. Nếu không có tiêu chí rõ ràng, việc áp dụng một cơ chế cụ thể dễ dẫn đến sự tùy tiện, bất bình đẳng trong phân bổ nguồn lực.
“Trong tờ trình của Chính phủ, nguồn tài chính dự kiến để thực hiện các biện pháp đầu tư, hỗ trợ chưa được phân tích, đánh giá cụ thể. Điều này tạo ra rủi ro cho khả năng tồn tại của luật nếu được thông qua. Cơ chế tài chính đặc thù, không được hỗ trợ bởi một nguồn vốn cụ thể, chỉ là quy định trên giấy và không giúp các cơ quan báo chí quan trọng thoát khỏi tình trạng khó khăn hiện nay để nâng cao chất lượng thông tin số hóa để chuyển đổi, hoàn thiện. Tôi đề nghị làm rõ các tiêu chí cụ thể để có thể vận động dư luận nhân dân để xác định cơ quan báo chí chính”, đại biểu Trần Thị Thu Đông nhận xét.
Đại biểu Đoàn Cà Mau cho rằng, việc áp dụng các cơ chế tài chính đặc thù cho cơ quan báo chí, trong đó có ưu đãi thuế hay cơ chế tự chủ tài chính lớn hơn, phải được rà soát kỹ lưỡng để đảm bảo tuân thủ các luật đặc biệt khác như Luật Thuế doanh nghiệp, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công. Khi luật báo chí xung đột hoặc chồng chéo, các cơ quan báo chí phải đối mặt với những vấn đề lớn về thanh toán và thanh toán.
Đại biểu Trần Thị Thu Đông (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Cà Mau).
Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Thị Nguyệt Nga (đoàn Hải Phòng) bình luận về quy định về nguồn thu của cơ quan báo chí, cho rằng đây là bước đi hết sức quan trọng, thể hiện nhận thức mới về phát triển báo chí như một lĩnh vực vừa mang tính văn hóa – xã hội, vừa sáng tạo, kinh tế.
Trong thực tế hiện nay, nhiều cơ quan báo chí đang gặp khó khăn trong việc đảm bảo nguồn lực hoạt động, trong khi nhu cầu các cơ quan báo chí đầu tư vào công nghệ chuyển đổi số hay nâng cao chất lượng nội dung ngày càng tăng. Vì vậy, việc thiết lập cơ chế kinh tế báo chí là hết sức cần thiết. Tuy nhiên, khái niệm kinh tế báo chí trong dự thảo hiện nay vẫn còn chung chung, chưa được xác định rõ ràng. Vì vậy, Ban biên tập phải rà soát, bổ sung định nghĩa về ngành báo chí, làm rõ phạm vi đầu tư vào liên kết quảng cáo còn hạn chế và tránh xu hướng thương mại hóa nội dung.
Xây dựng nền tảng điều hành số cho các tờ báo quốc gia
Đại biểu Trần Thị Thu Đông cho biết dự thảo luật kêu gọi đầu tư vào các công cụ kỹ thuật số để giám sát và xây dựng nền tảng điều hành kỹ thuật số cho báo chí quốc gia. Tuy nhiên, các quy định trong dự thảo vẫn còn nhiều điểm chưa rõ ràng. Ví dụ, khái niệm vận hành nền tảng báo điện tử quốc gia chưa rõ ràng về loại hình, phạm vi và mô hình hoạt động. Xây dựng một nền tảng chung có thể tạo ra cơ sở hạ tầng kỹ thuật chung nhưng cũng đặt ra câu hỏi về tính cạnh tranh và tính đa dạng của báo chí. Nếu nền tảng này hoạt động như một nhà phân phối nội dung độc quyền, điều này có thể cản trở sự sáng tạo và cạnh tranh của các hãng tin tức. Vì vậy, Ban Biên tập phải làm rõ nền tảng này là hạ tầng kỹ thuật dùng chung hay là nền tảng phân phối, giao dịch nội dung.
Đại biểu Trần Thị Thu Đông cho rằng cần ưu tiên cơ chế hỗ trợ tài chính để các cơ quan báo chí đầu tư xây dựng hệ sinh thái của mình, trong đó nền tảng quốc gia chỉ được sử dụng làm công cụ hỗ trợ dữ liệu, chống tin giả chứ không đóng vai trò là điểm phổ biến chính.
Đại biểu Nguyễn Thị Nguyệt Nga (Đoàn Hải Phòng) cũng ủng hộ các quy định hiện hành về phát triển hạ tầng dữ liệu báo chí số quốc gia và đào tạo nguồn nhân lực chuyển đổi số. Các đại biểu đề nghị Chính phủ sớm xây dựng chiến lược dữ liệu báo chí quốc gia gắn với nền tảng dữ liệu thông tin quốc gia để tạo điều kiện cho báo chí phát triển.
Các đại biểu Tổ 9 thảo luận tại nhóm chiều 23/10.
Trí tuệ nhân tạo đặt ra thách thức về bản quyền
Đại biểu Trần Thị Thu Đông cho biết, việc phát triển trí tuệ nhân tạo đặt ra thách thức lớn về bản quyền trong lĩnh vực báo chí, đặc biệt khi AI được sử dụng để sáng tạo nội dung. Hiện tượng sao chép trái phép tin tức, bài viết của nhà báo diễn ra phổ biến. Dự thảo luật mới chỉ đề cập đến luật sở hữu trí tuệ và chưa đưa ra nguyên tắc rõ ràng về bảo vệ bản quyền khi sử dụng AI, gây khó khăn cho báo chí trong việc thương mại hóa nội dung số và hợp tác với các nền tảng xuyên biên giới. Vì vậy, cần bổ sung cơ chế thỏa thuận, trách nhiệm đảm bảo bản quyền và phạm vi hợp tác để bảo vệ báo chí trên môi trường trực tuyến.
Đại biểu Nguyễn Thị Nguyệt Nga cũng cho rằng, việc đề cập đến trách nhiệm trong việc sử dụng trí tuệ nhân tạo là cách tiếp cận mới kịp thời trong bối cảnh chuyển đổi số. Các đại biểu đề nghị bổ sung quy định về trách nhiệm phối hợp giữa cơ quan chủ quản và nền tảng mạng xã hội trong việc xử lý thông tin sai sự thật, xuyên tạc; cần có quy định cụ thể về bảo vệ bản quyền báo chí trên không gian mạng để bảo vệ quyền lợi của nhà báo, cơ quan báo chí khi tin bị trích dẫn, sao chép trái phép.
